Ból a nadwrażliwość

Najważniejsze przed rozpoczęciem leczenia jest ustalenie przyczyny bólu. Mogą być one różne:

- próchnica

- nieszczelne wypełnienia

- choroby miazgi

- ubytki niepróchnicowe

- ból pozabiegowy

- ból pochodzenia niezębowego

Warto jest różnicować ból z NADWRAŻLIWOŚCIĄ -

krótkotrwałym bólem powstającym pod wpływem temperatury, dotyku lub osmozy chemicznej(słodkie/kwaśne)-obecnym w chwili działania bodźca, trwający tylko parę sekund po jego ustaniu

Nadwrażliwość- najczęściej( statystycznie) pojawia się pod koniec trzeciej dekady życia, częściej u kobiet, częściej w zębach szczęki, w obrębie kłów i przedtrzonowców.

Nadwrażliwość najczęściej wywołana jest obecnością ubytków niepróchnicowych- ubytków tkanek twardych, niezwiązanych z działaniem bakterii.

Do przyczyn powstawania ubytków niepróchnicowych zaliczamy:

- erozję – utratę tkanek pod wpływem kwasów, które nie są produkowane przez bakterie

- abfrakcję - zniszczenie krystalicznej budowy szkliwa i zębiny w wyniku naprężeń skoncentrowanych w okolicy szyjki zęba , powodujących odpryskiwanie fragmentów szkliwa

- demastykację - ścieranie tkanek zęba pod wpływem żucia twardych pokarmów

- atrycję - ścieranie tkanek zęba przez inne zęby (pierwszy objaw –wypolerowana powierzchnia na brzegu siecznym, szczycie guzka), może postępować z wiekiem, może również być wywołana przez parafunkcje- zaciskanie zębów, zgrzytanie

- abrazję - ścieranie tkanek zęba przez działanie mechaniczne przedmiotów (ołówki, długopisy, włosie szczoteczki do zębów, klamry protezy, klamry aparatów ortodontycznych, biżuteria w jamie ustnej)

Z dużym prawdopodobieństwem można określić główną przyczynę powstania ubytku niepróchnicowego. Jednak zazwyczaj w jego powstawaniu uczestniczą jednocześnie abrazja, erozja, atrycja.

Erozję możemy podzielić na powstałą w wyniku działania czynników zewnątrzpochodnych( pokarmowych) i wewnątrzpochodnych-(kwasy żołądkowe).

Erozja może być nie tylko efektem diety, ale również przyjmowanych leków( aspiryna, witamina C), trybu życia (narażenie na kwas w pracy - pracownicy fabryk baterii, laboratoriów, drukarni, pływacy wyczynowi).

Chcąc zapobiec ubytkom niepróchnicowym o pochodzeniu erozyjnym musimy pamiętać o szczególnie trawiącym działaniu kwasów zawartych w owocach, sokach, napojach gazowanych, jak również kwaśnego pH powstającego w jamie ustnej po spożyciu posiłku. Najlepiej ograniczać spożywanie produktów kwaśnych-lepiej spożywać je rzadziej w większych ilościach niż często w małych. Po każdym posiłku neutralizacja kwaśnego pH zajmuje parę minut- jeżeli pijemy/jemy często- dłużej narażamy zęby na działanie kwasów.

Do abrazji często przyczyniają się nieprawidłowo przeprowadzane zabiegi higieniczne- użyciu past do zębów o zbyt dużym potencjale ściernym, przy użyciu zbyt twardej szczoteczki, przyłożonej zbyt dużej sile nacisku przy szczotkowaniu, nieprawidłowej technice szczotkowania.

I tutaj często łączą się w jeden - efekty szczotkowania zębów w kwaśnym środowisku (szczotkowanie bezpośrednio po posiłku), czyli -erozja z abrazją (po każdym posiłku spada poziom pH-=zwiększa się kwasowość środowiska, zwiększa się jego siła erozyjna, co przy intensywnym szczotkowaniu zwiększa efekt abrazji).

Efekt abrazji najczęściej dostrzegany jest na powierzchniach wargowych i przyszyjkowych zębów.

Początkowo powstające ubytki niepróchnicowe nie dają objawów. Gdy zjawisko się nasili- często pojawiają się pierwsze symptomy. Zazwyczaj pomaga wtedy zmiana rodzaju pasty do zębów ( na „do zębów nadwrażliwych” ).

Jednak już wtedy powinniśmy przyjrzeć się swoim nawykom i sprawdzić, czy nie powielamy któregoś z wyżej wymienionych błędów(np. duży nacisk przy szczotkowaniu, szczotkowanie bezpośrednio po posiłkach, kiedy ślina nie zdążyła jeszcze zneutralizować pH jamy ustnej).

Jeżeli zmiana pasty nie pomogła, nie pomogły też( albo pomogły na krótko )zabiegi fluoryzacji miejsc nadwrażliwych, warto się zastanowić nad „przykryciem” wytartych miejsc, osłonięciem ich wypełnieniem. Zwłaszcza, że wypełnienie nie tylko przykrywa wytarte miejsca, ale również zasłaniając je, spowalnia utratę tkanek twardych, powstawanie dolegliwości.

Pamiętajmy, że głębokie ubytki niepróchnicowe mogą wpływać na :

• żywotność miazgi( poprzez nieustanne jej podrażnienia, zmniejszenia bariery ochronnej w postaci grubej warstwy zębiny oddzielającej jamę ustną od miazgi),
• pogorszenie estetyki
• rozwój próchnicy – ubytki tkanki twardej-zachyłki - trudne do oczyszczenia z płytki nazębnej; zbyt wrażliwe miejsca stopują dokładność naszych zabiegów higienicznych

Leczenie ubytków niepróchnicowych polega głównie na ustaleniu przyczyn powstawania i ich eliminacji. W przypadkach bardziej zaawansowanych-na uzupełnieniu tkanek twardych - poprzez założenie wypełnienia. U pacjentów ze skłonnością do powstawania ubytków niepróchnicowych wskazane jest stosowanie regularnej profilaktyki fluorkowej.